جامعه شناسی در منظومه عرفانی تنهایی

حسین ابوالحسن تنهایی استاد برجستۀ جامعه‫شناسی ایران دارای تألیفات متعددی در زمینۀ نظریه‫های جامعه‫شناسی است. به‫لحاظ نظری او شاگرد و میراث‫دار هربرت بلومر (بنیان‫گذار مکتب کنش متقابل نمادی) است. گرایش‫های ذوقی او در مطالعات عرفانی، تتبعات او در جامعه‫شناسی و شناخت او از تاریخ ایران، از او شخصیتی چندمنبعی، چندوجهی و خاص ساخته است. او از عصر سنت و جهان‫بینی ایرانی، گوهر عرفان را برگزیده و از دورۀ مدرن، علم جامعه‫شناسی را. از رویارویی این دو با هم است که مفهوم «جامعه‫شناسی علوی» متولد می‫شود، آنچه اسم و رسم تنهایی با آن گره خورده است. علاوه بر این، تنهایی در قاب پروژۀ بزرگ خود «تخیل جامعه‫شناختی در بستر تاریخ»، میراث این علم را در سنت‫ها و دوره‫های مختلف موردبررسی قرار داده است. این تأملات با ملاحظۀ چارچوب‫هایی است که او در «جامعه‫شناسی نظری» ارائه می‫کند. طی چند دهۀ گذشته او به دلایلی از جامعه‫شناسی علوی به جامعه‫شناسی تفسیری-عرفانی، در واقع به تفسیرگرایی ریشه‫ای و از آن‫جا به جامعه‫شناسی طبیعت‫گرایانه عزیمت کرده است. در این مقاله سعی کرده‫ایم با نگاهی کلی، گزارشی از کتاب‫ها و پروژه‫های فکری تنهایی ارائه کنیم. کانون بحث ما در این گزارش بر توضیح، تبیین و نقد «اصول موضوعه» یا آگزیم‫ها، یعنی محوری‫ترین مفهوم اندیشۀ تنهایی قرار گرفته است.